Есім ауыстыру Қазақстанда кредиттік тарихты «тазартуға» көмектесе ме?
Кредиттік тарих – қарыз алушының төлем тәртібі мен сенімділігін көрсететін маңызды көрсеткіш. Ол ипотека, тұтынушылық несие және басқа да қарыздар бойынша шарттардың мақұлдануына тікелей әсер етеді. Қазақстандықтар кредиттік тарихты қалай жақсарта алады және есім ауыстыру оған ықпал ете ме – бұл туралы dailykz материалында.
Кредиттік тарихқа не әсер етеді?
Егер қазақстандықтар несиелерін уақытында төлемей, мерзімін өткізіп алса, бұл ақпарат олардың кредиттік тарихында белгіленеді. Мұндай жағымсыз жазбалар банктер мен қаржы ұйымдарының шешіміне әсер етуі мүмкін:
- пайыздық мөлшерлеме жоғарылайды,
- қарыз мерзімі қысқарады,
- тіпті несие беруден бас тартылуы мүмкін.
Кредиторлар қарыз алушының өткен міндеттемелерін қалай орындағанына қарап, тәуекел деңгейін бағалайды.
Осыған байланысты қазақстандықтарда жиі сұрақтар туындайды. dailykz бұл сұрақтарды Мемлекеттік кредиттік бюроға (МКБ) жолдады.
Қазақстанда «қара тізім» бар ма?
МКБ мамандарының айтуынша, қолданыстағы заңнамада заемшылардың «қара тізімі» деген түсінік мүлде жоқ. Сондықтан ондай тізімге енгізу немесе соған байланысты несие беруден бас тарту ресми түрде қарастырылмаған.
Есім мен фамилияны ауыстырса, кредиттік тарих өшіріле ме?
Қысқа жауап: жоқ, өшірілмейді.
МКБ атап өткендей:
«Азаматтың есімі мен фамилиясын өзгерту оның кредиттік тарихын “обнуление” жасамайды».
Себебі Қазақстанда негізгі сәйкестендіру құралы – ЖСН (ИИН).
Есім өзгерсе де, ЖСН өзгермейді, ал кредиттік тарих дәл осы нөмірге байланып сақталады.
Сондықтан есім ауыстыру арқылы бұрынғы қарыздарды немесе жаман кредиттік тарихты жасыру мүмкін емес.
Жағымсыз жазбалар кредиттік тарихта қанша уақыт сақталады?
МКБ түсіндіруіне сәйкес, заңның 14-бабына сай:
- мерзімі өткен қарыз туралы ақпарат 5 жыл бойы кредиттік есепте сақталады;
- егер осы 5 жыл ішінде азамат жаңа қарыз алмаса, мерзімі өткен қарыз туралы дерек кейін автоматты түрде жойылады.
Кредиттік рейтинг қалай есептеледі?
Кредиттік рейтинг (скоринг) – қарыз алушының төлем қабілетін бағалайтын көрсеткіш.
Ол бірқатар факторлар бойынша статистикалық есептеу арқылы қалыптасады және:
- банктер,
- микроқаржы ұйымдары
тарапынан несие беру шешімінде пайдаланылады.
МКБ хабарлағандай, кредиттік скорингті әр кредиттік бюро өз әдістемесімен есептейді және оны жариялауға міндетті емес.
Кредиттік тарихты қалай жақсартуға болады?
Кредиттік тарихтың сапасы тікелей қаржылық тәртіпке байланысты:
- қарыздарды уақытында және кешікпей төлеу;
- артық қарыз алмау;
- келісімшарт талаптарын бұзбау;
- ай сайынғы төлемдерді жоспарлау.
Қазақстандықтар өз кредиттік тарихын мына жолдармен тексере алады:
- eGov Mobile қосымшасы:
«Сервистер» → «Барлық сервистер» → МКБ – «Кредиттік және сақтандыру тарихы жөніндегі гид». - id.mkb.kz жеке кабинеті:
«Несие тарихы» → «Жеке есеп».
Алда қандай өзгерістер күтіледі?
Қазақстанда жақын уақытта несие беру шарттары қатаңдайды. Банктер қарыз алушыларды тек кредиттік тарихы мен қарыз жүктемесі бойынша емес, біліміне дейін бағалайтын болады.
Сонымен бірге халықтың кредиттік мәселелерін шешу үшін қаржылық омбудсмен институты енгізілмек.
