Мажилисте қалдықтарды басқару мәселелері талқыланды

Экология және табиғи ресурстар министрлігі барлық түрдегі қалдықтарды басқару концепциясын дайындады. Вице-министр Жомарт Алиев баяндамасында құжатта көрсетілген негізгі шараларды атап өтті.

«Қалдықтардың 30%-ы есепке алынбайды және бақылау жүйесінен тыс жоғалады. Кәсіпорындардың тек 10%-ы есепті электронды форматта тапсырады. Мемлекеттік қалдық кадастры мен Техногендік минералдық қалдықтар комитетінің деректерінде үлкен айырмашылықтар бар. Сондықтан концепция аясында барлық қалдық түрлерін толық инвентаризациялау, мемлекеттік кадастрды жаңарту, барлық қалдық шығарушыларды ақпараттық жүйеге міндетті тіркеу және саланы жасанды интеллект элементтерімен цифрландыру жоспарланып отыр», — деді Жомарт Алиев.

Вице-министрдің айтуынша, қайта өңделмейтін қалдықтар фракцияларын утилизациялау үшін Астана, Алматы және Шымкент қалаларында үш қоқыс өртейтін зауыт салу жоспарлануда. Қытай инвесторларымен 293 млрд теңге сомасында инвестициялық келісімдерге қол қойылды. Құрылыс мерзімі – 2 жыл. Үш нысанның жалпы қуаты тәулігіне 3600 тонна қалдықты өңдеуге жетеді.

«Жасыл даму» АҚ басқарма төрағасы Ержан Сәрсенбай 2022 жылдан бастап нақты түскен төлемдер мен 2025 жылға арналған жоспарды ескере отырып, утилизациялық төлемдердің жалпы көлемі шамамен 1,5 трлн теңгені құрағанын хабарлады. Мемлекеттік бюджетке 175 млрд теңге аударылды. Бұл көрсеткіштер ТОО «Оператор РОП» функциялары мемлекеттік компанияға берілгеннен кейін мүмкін болды.

Қауіпті қалдықтар мен инфрақұрылым мәселелері

«Жасыл даму» АҚ мәліметтері бойынша, республикандық меншігіне 17 объект берілген, оның 6-сы жойылған, 2-сы сатылған, 2-сы МИО-ға тапсырылған, ал 6-сы жоюға, 1-і тексеруге жатады. Тарихи жинақталған қалдықтарды жою жұмысы әлі де жалғасып жатыр және елеулі ресурстарды қажет етеді.

Қазақстанның екінші шикізат қайта өңдеушілер ассоциациясы (ОЮЛ) төрағасы Батырбек Аубакиров «жасыл» сатып алу механизмін енгізу идеясын ұсынды. Ол қазақстандық қайта өңделген шикізат қосылған тауарларды сатып алу квотасын кемінде 5–10% деңгейінде белгілеуді ұсынды. Бұл жергілікті қалдықтан өнім өндіруді және шикізат тапшылығын шешуге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар ТОО «РУДНЫЙ-АБАТ-2006» басшысы Ринат Ишбулатов, ОЮЛ «Қазақстан шиналарын өндірушілер, импорттаушылар және қайта өңдеушілер ассоциациясы» атқарушы директоры Кундыз Бикина және тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару саласының сарапшысы Аслан Кульмагамбетов ұсыныстарын айтты.

Қалдықтарды өңдеу жобаларының нәтижелері

Қатты тұрмыстық қалдық инфрақұрылымын дамытуға 22 жобаға 89,4 млрд теңге бөлінді. 80 қоқыс көлігі сатып алынды, 3 сұрыптау желісі енгізілді, жылына 396 мың тонналық 14 қайта өңдеу жобасы іске асырылуда. Қалдықтарды қайта өңдеу үлесін 25%-дан 40%-ға дейін арттыру жоспарлануда. «ЕсоQolday» бағдарламасы тұрақты өсімін көрсетуде: 43,96 мың тонна қалдық өңделді, 1 725 қатысушы тіркелді, мобильді қосымша арқылы 776 өтініш түсті, төлем сомасы 700 млн теңгеден асты.

«Таза Қазақстан» бастамасы аясында тоғыз ұлттық паркте бөлек жинау контейнерлері, модульдік станциялар, фандоматтар орнатылды, биоыдырайтын пакеттер таратылды, бейнематериалдар дайындалды. Астана мен Жезқазған мектептерінде 3 285 контейнер орнатылып, экологиялық мәдениетке арналған сабақтар өткізілді.

Қорытынды

Көрсетілген мәліметтер елдегі утилизациялық төлемдерді басқару жүйесінің отандық машиналар жасау саласын дамытуға, қалдықпен жұмыс инфрақұрылымын модернизациялауға және жаңа жұмыс орындарын құруға негізгі қозғаушы күшке айналғанын дәлелдейді.

«Жасыл даму» АҚ заманауи, ашық және тиімді қалдықтарды басқару жүйесін дамытуға, экологиялық мәдениетті нығайтуға және саланы цифрлық құралдар арқылы жетілдіруге жұмысын жалғастыра береді. Компания Парламент пен Үкіметпен белсенді әрі тиімді өзара іс-қимылға ашық екенін растайды, мақұлданған «Қалдықтарды басқару концепциясын» іске асыру және ұлттық экологиялық мақсаттарға жету жолында серіктестікке дайын.